Nguyễn Tất Nhiên (thứ 2 từ trái sang) và một số bạn hữu là ca sĩ, nhạc
sĩ tại tư gia
gã lang thang bán thơ
Nguyễn
Tất Nhiên là một tài thơ đã làm bùng nổ Sài Gòn những năm trước đây, người thơ
hồn nhiên và có nhiều “máu điên” được xếp ngang Bùi Giáng, Nguyễn Ngu Ý. Họ
giống nhau đều trở thành ‘thượng khách” của Bệnh viện tâm thần Biên Hòa. Tất
Nhiên, “gã bán thơ” này cũng điên lắm chứ, hắn làm thơ, tự in thơ rồi đem thơ
đi bán khắp Sài thành. Sau này, khi định cư ở Mỹ, Nguyễn Tất Nhiên vẫn cứ lang
thang khắp nẻo đường miền đất lạ bán thơ.
Nơi
đất khách quê người, tại bang California
Xin
mãi gọi tài thơ là anh, bởi đời anh lúc nào cũng đi sớm hơn, trẻ hơn kẻ khác.
Chỉ biết, trong dòng tiếc thương, một người yêu thơ anh đã viết: “Đời không
ruồng bỏ anh, cũng chẳng người tình nào ruồng bỏ anh (không ai có thể ruồng bỏ
một người đáng yêu như thế! Mà cũng chẳng ai có thể ruồng bỏ được một gã yêu
tha thiết, yêu miệt mài, yêu thủy chung suốt đời như thế!). Chỉ có anh, tự ý đi
thật sớm, rời bỏ cuộc đời, để lại một cõi thơ bát ngát. Không cần phải tội
nghiệp cho anh, và đừng tưởng anh khổ đau cùng tận! Anh là kẻ hạnh phúc vô cùng
tận với tình yêu bất diệt và tấm lòng bao dung hiếm có. Và thơ anh, đã hóa thân
khắp nơi khắp chốn: là ngọn cỏ mềm, là gió mơn man, là dòng sông êm, là bàn ghế
lặng thinh, là đất trời mênh mang vô hạn... Nơi đó, có đủ hương vị của tình yêu
cũng như những hỉ, nộ, ái, ố... bình thường của một con người, dù là con người thi
sĩ, hay văn sĩ. Nhưng tất cả đều được dung chứa trong một cõi lòng thật rộng”.
Để
tìm hiểu về con người và thơ Nguyễn Tất Nhiên, tôi đã cố công tìm kiếm và bất
ngờ gặp đoạn viết của một học giả, cảm nhận tinh tế về thơ anh: “Thơ Nguyễn Tất
Nhiên đi nhanh hơn bước chân còn ngại ngùng bỡ ngỡ của thế hệ trẻ thời ấy trước
sự tràn ngập của văn hóa phương Tây, qua hình ảnh người lính viễn chinh Mỹ và
qua phong trào hiện sinh mô phỏng trễ tràng trên đất nước đói nghèo, chiến
tranh. Anh mạnh dạn nói được tiếng nói của tình yêu tuổi trẻ với sân trường, kỳ
thi, mất mát, hoài vọng, tuyệt vọng... Chẳng phải sớm gì trong thể loại thơ, mà
sớm trong phong cách biểu hiện. Anh dùng thứ ngôn ngữ của thời đại, rất hiện
thực, không đẽo gọt; vậy mà thứ ngôn ngữ ấy bỗng nhiên mới, lạ và được đón nhận
nồng nhiệt”.
đồng cảm... tình ca hồn
nhiên
Hầu
hết những người yêu nhạc, đắm say với dòng nhạc xưa đều đã hơn một lần nghe
nhạc phẩm “Thà như giọt mưa” của nhạc sỹ Phạm Duy phổ thơ từ “Khúc tình buồn”
của nhà thơ Nguyễn Tất Nhiên.
Nhớ
lại lúc bắt gặp ý thơ lạ của Nguyễn Tất Nhiên để khuông nhạc của Phạm Duy reo
lên bản tình ca mới, không bi lụy, phá bức tường mộng mị, ông chia sẻ: “Ngày ấy
tôi hết chạy trốn vào đạo ca thì lại nhào ra với chiến ca, hết hạ mình xuống
với vỉa hè ca, tục ca thì lại vươn lên với nữ ca, bé ca, bình ca... Tôi thèm
thuồng được soạn tình ca, nhưng phải là tình ca không rầu rĩ cơ...”.
Thời
ấy, nói như Phạm Duy, tất cả văn nghệ sỹ đều thu mình lại, rầu rĩ... Tài hoa
như Trịnh Công Sơn thì ru con người ta vào cõi hư vô, mộng mị. “Thế rồi tôi gặp
Nguyễn Tất Nhiên. Trong bầu không khí thơ ở miền Nam
Cũng
theo nhạc sỹ của những bản tình ca này, sau khi ông phổ bài “Thà như giọt mưa”
được công chúng đón nhận quá trời, tác giả thơ Nguyễn Tất Nhiên còn cung cấp
cho ông thêm nhiều bài thơ khác nữa. Ông đã biến thơ thành những ca khúc trẻ
trung của thời đại như Cô Bắc kỳ nho nhỏ, Em hiền như ma soeur, Anh vái trời,
hay Anh nam kỳ dễ thương, Hãy yêu chàng, Hai mươi năm tình lận đận... Và cho
đến bây giờ, nhiều người vẫn hát vẫn yêu những ca từ ấy.
* Vụ đòi chia bản quyền của Nguyễn Tất Nhiên đã trở thành câu chuyện ồn
ào của văn đàn Sài Gòn năm 1970. Có người nói, Nguyễn Tất Nhiên đã “đòi” nhạc
sỹ Phạm Duy trả 1 triệu đồng.
Những người thời xa vắng ấy, kể
lại Nguyễn Tất Nhiên còn nổi tiếng hơn khi kiện đòi tiền bản quyền những bài
thơ nhạc sỹ Phạm Duy phổ nhạc. Khi ấy, 5 bài hát phổ thơ Nguyễn Tất Nhiên được
ký hợp đồng độc quyền với một hãng băng đĩa có tiếng. Tất nhiên thời ấy, những
bài thơ của cậu thanh niên chưa đến 20 tuổi mà được Phạm Duy phổ nhạc phải lấy
làm hãnh diện. Đằng này cậu ta lại kiện... đòi tiền nhạc sỹ quả là “ngông
cuồng”. Có người nói, chẳng phải ham tiền đâu, thật ra cái tính của Nhiên là
thế.
Nhà thơ Nguyễn Tất Nhiên
Sau này, khi gửi các bài thơ
trên tập san Hợp Lưu, anh cũng có thói quen đòi chủ bút Khánh Trường phải trả
tiền nhuận bút. Bởi vì tờ báo nghèo, những người cộng tác có bài đăng là vui
rồi, có ai nghĩ đến nhuận bút đâu. Vậy nhưng, chủ bút Khánh Trường lại trả
nhuận bút cho Nguyễn Tất Nhiên vì thương bạn. Và Nguyễn Tất Nhiên là người duy
nhất được trả nhuận bút ở tờ báo ấy.
Vụ đòi chia bản quyền của
Nguyễn Tất Nhiên đã trở thành câu chuyện ồn ào của văn đàn Sài Gòn năm 1970. Có
người nói, Nguyễn Tất Nhiên đã “đòi” nhạc sỹ Phạm Duy trả 1 triệu đồng. Mãi sau
này, người vợ của thi nhân quá cố bà Nguyễn Thị Minh Thủy mới hé lộ chút ít:
Anh không phải túng thiếu hay ham tiền đến nỗi phải thưa kiện. Điều bận tâm duy
nhất của anh lúc đó vẫn là những vần thơ mình rút ruột làm ra, nếu được dùng ở
đâu đó cũng phải ghi kèm tên tác giả. Nguyễn Tất Nhiên và nhất là cha mẹ anh
rất bực bội khi thấy những bản nhạc được in bán dưới hình thức từng bài lẻ có
đề tên người sáng tác là Phạm Duy mà không nhắc tới tên tác giả thơ.
Ngay cả lúc bài “Thà như giọt
mưa” được bán bản quyền cho hãng đĩa Việt Nam
Theo lời kể của cha mẹ Nguyễn
Tất Nhiên, Phạm Duy cũng tìm lên nhà anh ở Biên Hòa và gặp họ. Nhưng gặp theo
kiểu ghé qua nhà cho biết chứ không hề đề cập đến vấn đề. Chờ đợi mãi một lời
nói chính thức nhưng không được đáp ứng, cuối cùng họ mới giao cho một luật sư
(là người bà con) đứng ra can thiệp. Vụ kiện sau đó đã được điều đình để tránh
phải lôi nhau ra tòa, nhằm cứu vãn thanh thế cho nhạc sĩ này. Bên nguyên đã bãi
nại và nhận một số tiền bồi thường do những cơ sở thương mại đứng ra chi trả.
Thời gian hơn 40 năm trôi đi,
nhiều điều người ta đã quên, nhạc sỹ Phạm Duy 93 tuổi - người trong cuộc vẫn còn
nhớ rõ. Ông cũng khẳng định: “Phạm Duy chưa bao giờ đến nhà Nguyễn Tất Nhiên.
Tôi đến đấy làm gì kia chứ”? Nói về vụ kiện bản quyền đình đám, nhạc sỹ của
những bản tình ca nói: “Vụ kiện này, hắn (Nguyễn Tất Nhiên - PV) hơi điên khùng
đấy, hắn ở nhà thương điên ra mà. Tôi đâu có chịu trách nhiệm về vấn đề bản
quyền. Ngày ấy, Nguyễn Tất Nhiên có bao giờ nói thẳng với tôi đâu mà chỉ qua
những người khác. Vì thế tôi đã nói thẳng: Tôi chỉ phổ nhạc thôi, còn nhà xuất
bản trả tiền hắn chứ. Tôi không mất một xu nào cho hắn. Còn các nhà xuất bản có
trả hắn không thì tôi không biết”.
Nghĩ lại chuyện bản quyền ồn ào
khi xưa, nhạc sỹ Phạm Duy bây giờ chỉ thấy... buồn cười. Ông khẳng định: “Tôi
còn giữ được những bản thảo, những bài thơ của Nguyễn Tất Nhiên “xin” tôi phổ
nhạc”.
Theo thời gian, vụ kiện bản quyền đình đám cũng dần lãng quên. Có lẽ chẳng ai còn giận ai nữa khi một
người đã đi về nơi rất xa, tận bên kia thế giới và chỉ có khúc giao cảm thơ -
nhạc ở lại với đời.
--------------------
* nguồn: google
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét